《全职高手》抄袭风波是真的吗 动漫联动即将开启

Дастар?ан басында ?сыныл?ан ?ымыз к?р?н?с?

百度 牛肉不能和什么水果一起吃

?ымыз — биен?? с?т?нен дайындалатын денсаулы??а шипалы ?р? ж??ымды сусын.

?ымыз — т?рк? ж?не мо??ол к?шпел? халы?тарыны? б?рнеше мы?жылды?тан бер? пайдаланып келе жат?ан сусыны.

Д?ст?рл? ?аза? ?о?амында ?ымыз ?лтты? ?ад?рл? сусын рет?нде ба?аланды, сонымен ?атар, ?аз?рг? та?да, к?ндел?кт? т?рмыста сусын рет?нде ке??нен пайдаланылады. Кей жа?дайда ауыл ?йд?? ?л-ау?аты жел?ге байлан?ан бие саны мен ша?ыра?та?ы саба ар?ылы ?лшенд?, я?ни сусын мен азы? р?л?н б?рдей ат?аратын ?ымызды?, а?ар?анны? мол болуы молшылы? пен то?шылы?ты? белг?с? саналды.

?ымыз ашы?ан к?н? ?ымызды? алды ауыл адамдарына бер?лед?. Жаз?ыт?рымда бие байлан?ан кезден бастап, ?азан айыны? басына дей?н (бие а?ытыл?анша) ?ымыз ?з?лмейд?. ?ымызды? жа?сы болуы ыдысына, ашытылуына, ?сталу бабына байланысты болады. ?ымызды? шипалы? ж?не емд?к ма?ызы зор.

Тарихы

?ы-мызды ойлап тап?ан — к?ш-пен--д?лер. К?шпенд? т?рмыста б?л жа?алы??а тап болу ?сте ?иын емес ед?. Сауып алын?ан бие с?т?н тер? ыдыс?а ??йып, к?ш?п ж?ргенде ысты? к?нде шай?ал?ан с?т ?з?нен-?з? ?ымыз?а айнал?ан. Шай?ал?ан с?тт? ?ш?п к?рген к?шпенд? ш?л?н ?анды-рып, жан сарайын ашып, денсаулы?ын ны?айтып, к???л?н к?терген?н бай-?а?ан. Олар с?йт?п ?ымыз жасауды? ?д?стер?н жет?лд?ре берген. Л.П. Потапов

Бие с?т?нен даярланатын ?ымызды к?птеген к?шпел? халы?тар — ?аза?тар, ?ыр?ыздар, баш??рттар бая?ы заманнан б?лген. Оны даярлау ?д?стер?н ежелг? скифтер де б?лген екен. Б?зд?? заманымыз?а дей?нг? V ?асырда грек тарихшысы Геродот, к?шпел? скифтер бие с?т?нен ?ымыз даярла?анды?ын жазды. Олар бие с?т?н а?аш к?б?ге ??йып ашыт?ан. Сол Геродотты? айтуынша, к?шпел?лер с?тт? ?за? уа?ыт са?тау ?д?стер?н ??пия ?ста?ан.

Ежелг? к?шпел? халы?тарда ?ымызды? ке??нен таралу себеб?: жыл?ы оларды? тек к?л?г? ?ана емес, нег?зг? ?орег? де ед?, жыл?ыны? ет? мен с?т?н ас?а пайдаланды. Алайда бие с?т?н сол к?й?нде пайдалан?анда ?шке жа?пайтын бол?анды?тан, к?шпел?лер оны сусын рет?нде ашыту ?д?стер?н ?йренд?, сонда ол тез с??ет?н болды, д?м? де жа?сара т?ст?, ?р? с?тке ?ара?анда ?за? са?тау?а болды.

?ымызды даярлау, оны? д?м? ж?не адам а?засына тиг?зет?н ?сер? ж?н?ндег? ал?аш?ы жазба деректерд? 1253 жылы татар жер?не саяхат жаса?ан Виллем Рубрук ?алдыр?ан. Ол ?з?н?? естел?г?нде ?ымызды? адамны? бойын ?ыздыратын ж?не з?р айдайтын ?сер? бар екенд?г?н атап к?рсетт?. ?ымыз ж?н?нде Италия саяхатшысы Марко Полоны? да естел?ктер? бар, ол ?ымызды татар хал?ыны? е? н?рл? сусыны деп атады ж?не ?ымызды? д?мд?л?к ?асиет?н атап к?рсете отырып, оны ?а? шарап?а? те?ед?.

Ортаазиялы? ?алым, д?р?гер Ибн Сина (Авиценна) ?з?н?? ?Д?р?герл?к ?ылымны? ережес?? е?бег?нде 1000 жыл б?рын з?р шы?ару т?т?г?н?? жарасына бие с?т? ерекше к?мектесед? деп атап к?рсеткен, ал ?ымызбен ол несеп тас ауруына шалды??ан у?з?рд? емдеген.

Ипатьев шеж?рес?нде князь Игорь Северский ?ыпша?тар ?олында т?т?ында бол?ан кез?нде (1182 ж.) оны? к?зетш?с? ?ымыз ?ш?п, мас болып ?атты ?йы?тап ?ал?аны, осы с?тт? пайдалан?ан князь ?ашып ??тыл?аны жайында жазылады. Бас?а б?р шеж?реде, Тверь княз? Михаил Алтын Ордада татарларды? берген ?ымызын ?шпеген? ?ш?н ?л?м жазасына кес?лгенд?г? айтылады. XIII—XIV ?асырларда татар хандарында бол?ан орыс елш?лер? ?здер?не д?ст?рл? сый рет?нде ?ымыз ?сын?анды?ын айтады. Орысты? барлы? к?не шеж?релер?нде ?ымызды ?с?т шарабы? деп атайды.

Орыс патшасыны? сырт?ы ?стер ж?н?ндег? елш?с? А.И. Лёвшин ?з?н?? ?Описание киргиз-кайсакских орд и степей? к?табында ?ымызды? бас?а шипалы сусындар?а ?ара?анда ед?у?р арты?шылы?ы бар екенд?г?н атап к?рсетед?. ?аза?тарды? м?дениет? мен т?рмысын зерттей отырып, ол мынадай ?орытынды?а келд?: оларды? арасында кеуде, к?к?рек аурулары ?те сирек кездесед?, б?л климатты? ?олайлы?ынан ж?не сусын рет?нде ?ымызды пайдалануынан болса керек.

XVIII-XIX ?асыр аралы?ында к?шпел?лерд?? т?рмысын ба?ыла?ан С.Т. Аксаков ?ымызды? шипалы? ?асиет? ж?н?нде былай деп жазады:

А. Майерст?? к?тапшасы

?К?ктемде жер бет? к?к майса?а оранып, хош и?ст? балауса ш?птер ??лпырып ?се баста?анда, ?ыстан арып шы??ан жыл?ылар к?кке аузы ти?с?мен ?о? ала бастайды. Д?л осы кезде барлы? ?йде бие байланып, ?ымыз ашытылады. ?ымызды е?бектеген баладан е?кейген к?р?ге дей?н т?гел ?шед?. С?йт?п, аз уа?ытты? ?ш?нде-а? ?ыстан жадап-ж?деп шы??ан адамдар бойына ?уат жинап, к???л? к?тер?л?п, ???не ре? к?ред??.

А?ылшын т?лд? ортада ?ымыз жайлы ал?аш ма?л?матты Джон Грив ес?мд? шотланд д?р?гер? тарат?ан. Ол 1784 жылы ?К?шпенд?лерд?? ?ымыз деп аталатын шарапты дайындау т?с?лдер? ж?не оны медицинада ?олдану туралы есеп? деген шы?арманы жариялайды.

1877 жылы А?Ш-та А. Майерс авторлы?ымен ?ымыз туралы ?ылыми к?тапша жарияланады.

XIX ?асырды? со?ына ?арай ?лыбританияны? Ресейдег? елш?с?, медицина ?ылымдарыны? докторы Каррик Джордж ??ымыз туралы ж?не оны? ?кпе ауруы мен бас?а да аурулар?а ?арсы ?олданылуы? атты е?бег?н жазады.

Дайындалуы

?ымызды? сапасы е? алдымен ?йыт?ыдан басталады. ?азiргi кезде ?ымызды? микрофлоры ??р?а? т?рде жа?сы са?талады. ?ымызды? ?йыт?ы ретiнде к?ктемде, ?ымызды? мезгiлдi? басында ?йыт?ы ?олданылады.

?йыт?ыны к?зде дайындау ?шiн ?ымызды бiрнеше т?улiкке ?алдырады ж?не ол екiге - жо?ар?ы м?лдiр ж?не т?менгi ?р?мш?ктiк ?абат?а б?ледi. Б?л т?нбаны селдiр матада сы?ып алады да, к?нге кептiредi ж?не келесi маусым?а (мамыр) дейiн жабы? ыдыста, сал?ын жерде са?тайды.

?ымыз п?с?ру

?йыт?ыны тiрiлту ?шiн ?нта??а буландырыл?ан бие с?тiн 3-4 ас ?асы?ына есептей отырып, 5 литр с?тке араластырады ж?не д?ркiн-д?ркiн араластырып отыру ар?ылы жылы жерде бiр т?улiк са?тайды. Бiр т?улiктен со? ?йыт?ыны ?ымыз дайындау ?шiн пайдаланады. Одан ?рi ?арай ?ымызды жасап шы?ару ?шiн ендi ?йыт?ыны емес, к?рi ?ымызды 1 литр ?ымыз?а 6-7 литр бие с?тiн есептей отырып пайдаланады. ?ымызды ?зiрлеу ?шiн булы бие с?тiн ?йыт?ымен бiрге саба?а ??яды да, т?нге ?алдырады. Келесi к?нi ?рбiр сауыннан аши баста?ан с?тке бiрнеше жа?а б?лiктерiн ?осады, жа?сылап араластырады да, 10-15 са?ат са?тайды. Дегенмен, м?ндай ?дiспен алын?ан ?ымыз ?лi ?лсiз ж?не аз газдал?ан, ?ою болады. Ары ?арай та?ы да м??ият араластырады да бiр к?н ?оя т?рады. М?ндай ?ндеудi? н?тижесiнде екi к?ндiк орташа ?ымыз пайда болады. Дайын ?ымызды бас?а ыдыс?а ??яды. Айта кету керек, сабадан барлы?ын емес, оны? б?лiгiн (шамамен 1/5) ?ымызды ?ана ??йып алып, ?ал?анын ?йыт?ы?а ?алдырады.

10-15 к?н ?ткеннен кейiн саба толы?ымен босатылады, ?осымша с?рленедi ж?не маймен сыланады. Сабаны ?ымыз дайындау ?шiн бiр-а? маусым пайдаланады. Сабада ?зiрленген ?ымыз жо?ары д?мдiк сапамен ерекшеленедi. ?аза?тар ?азымен ?йлес майлы ?ымызды жа?сы к?редi.

??рамы

1 литр ?ымызда 20 г ?орект?к а?уыз бар, ол орташа ?о?дылы?та?ы сиырды? 100 г ет?не те? келед?. А?уыз казеин, альбуминдер, глобулиндер сия?ты нег?зг? ?ш т?рге б?л?нед?, оларды? ?р?айсысы одан ?р? б?рнеше фракциялар?а тарамдалады. Бие с?т?нде 40% а?уыз ерит?н болып келед?.

Бие с?т?нде ж?не ?ымызда адамны? денсаулы?ына керект? барлы? д?румендер бар. ?с?ресе ол A, C ж?не D д?румендер?не бай.

??ты?а ??йыл?ан ?ымыз

Б?р литр ?ымыз ??рамында 200-260 мг С д?румен? бар.

Сонымен ?атар, B тобына жататын е? ма?ызды д?румендер де бар:

B тобында?ы д?румендер	?ымызда?ы м?лшер?, мкг/л
Тиамин (B1)	203,4
Рибофлавин (B2)	375
B12	2,1
Пантотен ?ыш?ылы	2010
Фолий ?ыш?ылы	265
Биотин	1,2

?ымызды? ??рамында мынадай минералды? заттар бар: кальций тоты?ы — 48%, магний тоты?ы — 3,4%, фосфорды? бес тоты?ы — 21,3%, хлор — 7,5%..

?ымызды ашыт?анда, бие с?т?ндег? лактоза ?шпалы к?м?р ?ыш?ылына ж?не спиртке айналады.

К?рсетк?ш	Ашымалы с?т	Айран	?ымыз
Майлы?ы	≤10%	≤10%	≤10%
Жалпы ?ыш?ылдылы?ы	мин. 0,3%	мин. 0,6%	мин. 0,7%
??рамында?ы этанол			мин. 0,5%

Сауылатын биелерд?? б?л?ну?

?ымыз ?аза? хал?ыны? ?лты? та?амдарыны? ?ш?ндег? е? ??рметт? дастар?ан д?м?н?? б?р?. Ол тек ?ана бие с?т?нен ашытылады. ?детте сауылатын биелер са?а бие, ?улы? бие, ?ысыра? бие деп ?шке б?л?нед?.

• Са?а бие — б?рнеше к?лында?ан, б?рыннан сауылып келген бие.

• ?улы? — ??нажын немесе д?неж?н жасында ал?аш ??лында?ан бие.

• Ал ?ысыра? бие деп, ?ткен жылы кейб?р себептермен ?ысыр ?ал?ан, ??лын орнына тайы (былтыр?ы ??лыны) ем?п ж?рген биелерд? айтады. Биыл ??лындама?анмен тайы ем?п ж?ргенд?ктен ондай биелер сауыла беред?.

Сусамыр

Жыл мезг?лдер?не, ш?п шы?ымына, малды? к?й?не ?арай сауылатын биелерд? мал иес? мен жыл?ышы ?р?ктеп алады. Онда биелерд?? ауру-сыр?аудан аманды?ы, ??лындарды? шира?ылы?ы есепке алынады. Жадау биелер немесе ?ара??ла? болып мар?айма?ан к?лындар белг?л? б?р мерз?мге дей?н байланбайды.

Бие байлау деп енелер? сауылатын ??лындарды но?талап, жел?ге байлап ?стауды айтады. ??лыны байлан?ан биелер ?ашан ??лыны а?ытыл?ан?а дей?н ауыл ма?ына жайылады. Сонды?тан тоз?ан ?оныс жи?-жи? ауыстырылып отырылады.

Жыл сайын ал?аш бие байла?ан к?н ?Бие байлар, жел? майлар? деген д?ст?рмен мереке сия?ты ?тк?з?лген. ?детте б?л к?н? с?р асып, мол таба? тартылады, жел?н?? ?азы?ына, ай?ырды? жалына май жа?ылады.

Бие байлау ел жаз?ы жайлау?а шы?ып, ш?пт?? н?р? тол?ан кезде бастал?ан. Д?л?рек айтса? бие байлау мерз?м? — к?кек (с?у?р) айыны? ая?ы мен мамырды? басы. Б?л кез к?лындар ?бден мар?айып жет?лед?, 5—6 са?ат байлауда ?сталады, сауым сайын ем?з?п, жетектеп ж?р?п серг?т?лед?. К?ктемде ж?не ш?лде айларында биелер жи? сауылады.

Биен? бие к?некке немесе а?аштан ?степ ыстал?ан бие шелекке сауады, ?детте бие сауу?а б?рыннан ?йренген ?йелдер ?ана шы?ады. Жа?а сауыл?ан бие с?т?н с?зг?ден ?тк?з?п, жылы кез?нде к?б?дег? немесе сабада?ы саумалды? ?ст?не ??яды. Содан со? оны м?ндетт? т?рде 30—40 минут п?с?п аузын байлап не ты?ындап ?ста?ан. Ал?аш рет ?ымыз ашытарда бие с?т? саба?а арнаулы ашыт?ыны? немесе ?орды? ?ст?не ??йылады. Ашыт?ыны к?б?несе с?р жаяны?, ?азыны? сыны? с?йег?н салып с?ттен, ол жо? бол?анда с?тке нан ашыт?ысын ез?п ?з?рлейд?. ?ор деген?м?з еск? ?ымыз, ол жа?сы ашы?ан ?ымызды? саба т?б?нде ?алатын, арнайы са?тал?ан сар?ыны.

Сары ?ымыз дертке шипа, денеге к?ш. ?ымыз ерекше д?мд?, к?нарлы, жан сарайы?ды ашып, адамны? зау?ын келт?рет?н хош и?ст? ж?не ?те с???мд? сусын. Оны? б?лай болу себеб? жыл?ы жануарды? ?з?не ?ана т?н асыл ?асиет?нен болса керек. Адымы ке?, ?р?с? ?за? с?йг?л?к са?ла?тар ?аза? даласыны? кек байта? жайлауын ем?н-ерк?ндеп, д?мд?ден-д?мд?н?, ?орект? мен ??нарлыны ?ана теред?, ?с?мд?кт?? ш?райлысын ?ана ?зед?. С?йт?п ке? даланы? сан алуан г?л-б?йшешектер? мен мы? т?рл? д?р?-д?рмект?к ш?птер?нен жыл?ы жары?ты? адам?а шипалы, жа?ымды тама?ты? заттар ?з?рлейт?н болса керек.

?ымызды? т?рлер?

К?ктем туып, ??лында?ан бие байланып, сауылады. Биен?? ашыма?ан с?т?н саумал дейд?. О?ан арнайы ашыт?ы ?осылып, ек?-?ш к?ннен кей?н ашиды. Ал?аш?ы ?ымызды ?й иес? ?з? ?шпейд?, д?ст?р бойынша ?лкендер?н ша?ырып, ауыз тиг?з?п, батасын алады. М?ны ?ымызм?рынды? дейд?.

?ымыз дайындау шеберл?г?не, с?тт?? тег?не, уа?ыт мезг?л?не ?арай б?рнеше т?рге б?л?нед?. Осы?ан орай оны? аталуы да алуан т?рл?:

• Уыз ?ымыз — биен? ал?аш байла?анда ашытылатын ?ымыз. М?ны бие бау деп те атайды.
• Бал ?ымыз — ?бден п?с?лген ж?не бойына жыл?ыны? не ?ойды? майы с??ген бапты ж?мса? ?ымыз. М?ндай ?ымызды? ??? ?деттег? ?ымыздан к?р? сары ?р? ?ою болады.
• Бест? ?ымыз — т?рт т?н асып, ашуы мейл?нше жеткен ?ымыз.
• Д?нен ?ымыз — ?ш т?негеннен кей?н ?отарылатын, мейл?нше ашуы жеткен ?ымыз.
• Жуас ?ымыз — ?ст?не саумал ?осып ж?мсартыл?ан ?ымыз. ?ымыз аса ашып кеткенше ?шуге ?олайлы болу ?ш?н осылай ?стейд?.
• ??нан ?ымыз — ек? т?негеннен кей?н ?ана ?отарылатын ?ымыз. Б?л т?неме ?ымыз?а ?ара?анда к?шт? болады.
• ?ысыра? ?ымыз — б?р?нш? рет ??лында?ан ?улы? биен?? с?т?нен ашытылатын ?ымыз. ?улы? биен?? с?т? жылда сауылып ж?рген сары ?арын мама биелерд?? с?т?не ?ара?анда ?лде?айда ?уатты болады. Б?ны ту ?ымыз деп те атайды.
• ?ысырды? ?ымызы — бие а?ытылып кеткеннен кей?н, жем, ш?б? дайын адамдар ?ысыр биелерд? ?р?ктеп алып ?алып, ?ыстай ?олда ?стап сауады. Сонды?тан оны ?ысырды? ?ымызы дейд?.
• Сары ?ымыз — ш?п п?с?п, биен?? с?т? ?ойыл?ан кезде ашылатын ?ымыз. Б?л жазды к?нг? ?ымыз?а ?ара?анда ?ою ?р? ??? сары болады.
• С?рге жияр ?ымыз — бие а?ытылар кездег? е? со??ы ?ымыз. Бие ал?аш байланып, уыз ?ымыз ?шерде б?р той болса, бие а?ытылып, с?рге жияр ?ымызды ?шерде та?ы б?р той болады.
• Т?неме ?ымыз — еск? ?ымызды? ?ст?не саумал ??йылып, келес? к?н? ?отарыл?ан ?ымыз.

?ымызды? бабы п?су мен сапыру?а байланысты. Жи?-жи? п?скен ?ымызды? д?м? к?ре беред?. Ал, п?су? жетпеген ?ымыз ?р?мт?ктен?п, суы б?р б?лек, т?нбасы б?р б?лек болып, б?зылып, сапасын жояды. К?б?рек п?с?лсе т?пт? к?шт? деген ?ымызды? ?з? ж?мсап, ?шуге с?йк?мд? бола беред?. Бал таты?ан бар?ыт ?ымыз осындай баппен д?мд?.

?ымызды? ?лденд?рет?н ?асиет?

Сиыр немесе бие с?т?не ?ара?анда ?ымызды? ас ?орыту жолдарында?ы бездерд?? шырын б?лу?не ?те к?шт? ?сер етет?нд?г? ?аз?рг? кезде толы? аны?талып отыр. ?ымыз ?арынны? шырын б?лу?не ?сер етумен ?атар, оны? жиырылып-созылуына, я?ни онда?ы ?орытыл?ан асты? дер кез?нде ?шекке т?су?не ы?пал етед?.

?ымызда?ы с?т ?ыш?ылдары та?ам ??рамына жататын а?уыздарды?, майларды?, ?рт?рл? ?анттарды? жа?сы с??у?не ?сер етед?. Ал онда?ы к?м?р ?ыш?ылы мен алкогольд?? аз м?лшер?н?? ?з? ас ?орыту бездер?не ?сер ет?п, ?арын шырыныны? б?л?ну?н к?шейтед?. Сол себепт? ?ымыз ?шкен адамны? т?бет? ашылып, ?шек-?арын жолдарыны? ?ызмет? жа?сара т?сед?.

Жалпы, ?ымыз а?за?а жан-жа?ты ?сер етед?. Оны? ас ?орыту м?шелер?н?? ?ызмет?не, ж?рек-?антамырлары аппаратына, ж?йке ж?йес?не ж?не бас?а да дене м?шелер?не ?олайлы ?сер? бар.

Адамны? б?рын ?андай ?ндетке шалды??анына, операция жасал?анына, ?ара ж?мыстан не ой е?бег?нен ?алжыра?анына ?арамастан, ?ымызды к?рт ж?деп ары?та?андар?а, ?аны азай?андар?а ж?не ?лс?регенде а?заны? жалпы к?й?н ескере отырып ?олдану ?сынылады.

Емд?к ?асиеттер?

?аза?ты? халы? медицинасында ?ымыз е? к?не шипалы та?амдарды? б?р? болып саналады. Оны ?кпе ауруын (туберкулез), ??р??ла? (цинга), ?аназды?, ас?азан ауруларын емдеуге пайдалан?ан. ?са? турал?ан жабайы сарымса?ты ?осып, тырыс?а? (холера) ауруына ?арсы ем рет?нде ?шкен.

Халы? емш?лер? ?ымызды адамны? ?шк? органдарын емдейт?н айыры?ша д?р? деп сана?ан. Айталы?, ас?азан, тыныс жолдары, ?шек ауруларыны? алдын ал?ан екен. ??ымыз ?ыры? ауру?а ем? деген ма?алды? шы?уы да осыдан болар.

?ымызды? емд?к ?асиет? ?аза?тармен к?рш?лес елдерде де белг?л? бол?ан. М?селен, ?йг?л? жазушы Лев Толстой Самара даласында ?ымызбен емделген? ж?н?нде к?п дерек са?тал?ан. А.П. Чехов та сол граф Толстойды? ке?ес?мен ?ымызбен емдейт?н санаторийге бар?аны та?ы бар.

?ымыз?а арнал?ан ыдыстар

?ымыз ыдыстары

?ымызды? атам заманнан берг? ?з?не т?н ыдысыны? б?р? — ?аза?ты? ?ара сабасы тек ?ана жыл?ы тер?с?нен т?г?лед?. Б?л б?дан б?рнеше ?асыр б?рын, к?шпел? д?у?рде игер?лген ыдыс болса керек. Саба?а ашыт?ан ?ымыз б?р жа?ынан с?йк?мд?, д?мд? болса, ек?нш? жа?ынан к?ш?-?он жа?дайында алып ж?руге ?те ?олайлы.

?ымыз ыдыстарыны? енд? б?р нег?зг? т?р? — к?б?, ол отыры?шылы? жа?дай?а бей?мделген. К?б? ауыз жа?ы тарлау, т?п жа?ы ке??рек ет?п еменнен жасалады. 60—70 ж?не 100 литр кымыз си?андай, ?р т?рл? м?лшерде болады. Оны? ?ш? де апта сайын жуып кепт?р?л?п, с?р етт?? майымен, ?ойды? ??йры?ымен майланып, тобыл?ы д?зг?н, ??лм?рын а?аштарыны?, ?о?ажай дейт?н ш?п т?б?н?? т?т?н?мен ысталып отырады. К?б?н? баптай б?лген ?йд?? ?ымызы да д?мд? болады. ?ымыз еш уа?ытта тем?р ыдыс?а ??йылмайды.

Саба, к?б? п?спег?н?? басы аршаны? ?ызылынан ойылып, саба да жа?сы а?аштан жасал?ан ж?не с?йек, к?м?спен ?рнектелген. П?спек, бие сауатын шелек, ?ымыз тегене, ш?м?штер де жи?-жи? ысталып отыр?ан.

Торсы? — ?ымыз, ш?бат, ?рк?т сия?ты с?т та?амдарын ??ю?а арнал?ан, мал тер?с?нен т?г?лет?н ыдыс. Торсы?ты? т?рлер? к?п: шимайторсы?, ?ркешторсы?, жанторсы?, м?й?зторсы?, т.б.

Саба да, торсы? та, к?нек те к?п м?н?лмеген, с?йт?п тер с??беген, ауру-сыр?аудан аман, сем?з жыл?ыны? тер?с?нен жасал?ан.

?ымыз м?дениет?

?аза? хал?ында ?ымыз ?шуд?? ?з?нд?к д?ст?р? мен салты бар. ?ымызды ?она??а ?сыну – сый-??рметт?? белг?с?. ?ымызм?рынды? деп аталатын мереке бие байлап, ал?аш?ы ?ымыз ?шу ??рмет?не арналады. Б?л салт к?ктем мен жазда ?тк?з?лед?.

?аз?рг? заман

?ымыз ?аз?р ?аза?станда ?ана емес, бас?а елдерде де танымал бола бастады. Кейб?р елдерде ?ымызды ?нд?р?ст?к жолмен шы?ара бастады. ?аза?станда арнайы ?ымыз ?нд?рет?н зауыттар мен фермалар бар. Сонымен ?атар, туристер ?ш?н ?ымыз ?шу т?ж?рибес? ?лтты? брендке айналуда.

?дебиетте ж?не ?нерде

?ымызды? халы? ?м?р?нде алатын ерекше орны жайында ?аза? ?дебиет?нде сонау жыраулар заманынан бер? айтылады.

Мысалы, А?тамберд? жырауды? келес? айт?аны бар:
Арудан ас?ан жар бар ма,
Жыл?ыдан ас?ан мал бар ма?!
Биен?? с?т? сары бал,
?ымыздан ас?ан д?м бар ма?!

Абайды? ?Осы ?ымыз ?аза??а?, Ма?жан Ж?мабайды? ?Ал ?ш??дер, б?л — ?ымыз?, С?лтанмахм?т Торай?ыровты? ??ымыз? деген ?ле?дер? осы ?атардан табылады.

Жамбыл Жабай?лы да кез?нде ?ымыз?а арнап ода шы?ар?ан:

А. ?алымбаева сал?ан суретт?? айналы? проекциясы

?й?р?лген ?ыш?ыл, т?тт? сары ?ымыз,
Ауру?а — ем, сау?а — ?уат, д?р? ?ымыз,
Ысты?та ?рттар сусын таппа?анда,
Ерте-кеш байлар ?шкен к?р? ?ымыз.

Ж?с?пбек Аймауытов ?з?н?? ?А?б?лек? романында сусынны? сырбаз кейп?н, сырлы д?м?н ?дем? суреттеп жетк?зед?: ?Т?там емшек жануарды? бауырынан с?т сор?алап, с?т емес-ау, ??т сор?алап, к?нек-к?нек лы?ылдайды, ?ара саба ем?з?ктеп, ?ою, сал?ын, сары ?ымыз, быжылда?ан д?р? ?ымыз шара-шара шыпылдайды. Б?р шарасын ?шкен адам д?л ?ор ?ызын ??ш?андай боп, бет? ши?ан дуылдайды, аузы ?обыз гу?лдейд?, мас болады, жас болады: жел жетпеске м?н?п алып, Алтай тауын д?с?рлет?п, тауды? тасын к?т?рлет?п, к?кпар, жарыс, алыс-ж?лыс, асыр салып жат?аны?.

?аза? даласында кеск?ндеме ?нер?н?? дамуымен ?лтты? дастар?ан та?ырыбы жа?а ?ырынан таныл?андай болды. Б?л ба?ытта ?с?ресе Айша ?алымбаева мол е?бек етт?. Оны? 1967 жылы жазыл?ан ?Б?р кесе ?ымыз? сурет?нде т?рмысты? к?р?н?с ар?ылы жан?ялы? жарасымдылы? к?рсет?лен.

Ал Салихитдин Айтбаевты? ??она? келд?? сурет?нде ?ымыз жеке архетип ?р? ?она?жайлылы? нышаны рет?нде бейнеленген.

С?лтемелер

Орта??орда б??ан ?атысты медиа файлдар бар: ?ымыз

• ?ымыз — халы? медицинасыны? атасы М?ра?аттал?ан 10 ?арашаны? 2021 жылы.
• ?ымыз — пайдалы д?румендер жиынты?ы М?ра?аттал?ан 10 ?арашаны? 2021 жылы.