腾讯大燕网：限行时间延长至21点 末班公交到几点？
Норвегия (букмол Norge, нюнорск Noreg), ресми атауы — Норвегия Патшалы?ы (букмол Kongeriket Norge, нюнорск Kongeriket Noreg) — Еуропада орналас?ан ел.
Атауы
[??деу | ?айнарын ??деу]Географиясы
[??деу | ?айнарын ??деу]Солт?ст?к Еуропаны? Скандинавия т?бег?нде батыс жа?алауды барынша иемден?п жат?ан ?р? елдерд?? б?р? — Норвегия болып табылады. Атлант м?хитынан со?атын суы? желд?? ?сер? бар, батыста?ы таулы ?ыратты? ?ытымыр аязы ?стемд?к ??ратын ?лке ?атарынан ?ш елмен ?о?сылас орналас?ан: Ресеймен — 196, Финляндиямен — 727 км, ал Швециямен — 1619 км шекарасы шектес?п жатыр.
Корольд?кт?? жер аума?ы — 386 960 км2 ??райды. Б?л жа?ынан келгенде Норвегия Скандинавия елдер? ?ш?нде ек?нш? орында.
Норвегияны? жер ?ыртыстарын с?з етсек, солт?ст?ктен бастал?ан аласа таулар лег? о?т?ст?кке ?арай би?ктеп, таулы ?лкеге айналып сала беред?. Мемлекетт?? е? би?к н?ктелер? — Галлхейпиген (2469 m) мен Глиттертинн (2452 m) шы?дары боп есептелед?.
Норвегияны? е? ?р? ?зендер? шы?ыста орналасса, батысында ?ыс?а, б?ра? а?ысты ?зендер? а?ады. Елд?? о?т?ст?к ?лкес? келбетт? к?лдерге бай. Дегенмен жасылмен жан ба?атын елдермен салыстыр?анда, Норвегияны? ?н?м берет?н ?с?мд?ктер? жо?ты? ?асы. Шы?ын м?з бас?ан таулы, ?ыратты айма?ты? бар бол?аны 4 пайызы ?ана ег?ст?кке ?олайлы болып келед?. Сол сек?лд? жануарлар ?лем? де корольд?кте аса м?з емес.
?к?мш?л?к б?л?ну?
[??деу | ?айнарын ??деу]Норвегия жер? 19 облыс?а б?л?нген (жерг?л?кт? т?лде облысты ф?лке атайды). ?р облыс ?алалар мен ауылды? округтерден (коммуна) ??ралады. Оны? ?рб?р? т?рт жылда б?р сайланатын ке?еске ие.
Хал?ы
[??деу | ?айнарын ??деу]Халы? саны жер аума?ына ?арай ша??анда аз ж?не ?оныстануы да ?ркелк?. Айталы? елде 5 миллион 468 мы? халы? т?рады. Ал осы аз халы?ты? ?штен б?р? — б?р Осло-Фьорд айма?ына ?ана шо?ырлан?ан. Ал ?зге ?р? ?алаларда?ы халы?ты? ?оныстануы т?мендег?дей: Берген (224 мы?), Тронхейм (145 мы?), Ставангер (106 мы?), Берум (98 мы?). Ал елд?? ?ал?ан б?л?г? халы? ?те сирек ?оныстан?ан айма? болып саналады.
Елдег? бала туу — 11,89% ??раса, адам ?л?м? — 9,51%. Елдег? балалар ?л?м? е? т?менг? де?гейде. Ж?не статистикалы? м?л?меттерге с?йенсек, ?рб?р т?рт?нш? норвег ауылды? жерд? мекен етед? екен.
Норвегияны? нег?зг? хал?ы — германиялы? б?ртект? ?лт. Ал елд?? солт?ст?г?нде жалпы саны 20 мы??а жуы? саам хал?ы мекен етед?. Елде норвег т?л?н?? ек? т?р? кездесед? — букмол ж?не нюнорск.
Таби?аты
[??деу | ?айнарын ??деу]Норвегияны? к?п б?л?г?н Скандинавия таулары алып жатыр (е? би?к н?ктес? – Гальхепигген тауы 2469 м). Солт?ст?к ж?не Норвег те??здер?н?? жа?алаулары фьордтармен т?л?мделген. Климаты – баяу те??зд?к. ?а?тарда?ы орташа температурасы –2 – 12?С, ш?лдеде 6 – 15?С болады. Жылды? жауын-шашын м?лшер? шы?ысында 300 мм-ге, батыс тау беткейлер?нде 3000 миллиметрге дей?н жетед?. М?зды?тарды? жалпы аума?ы 3 мы? км2. Мол сулы ?р? ?зендер? – Гломма, Логен ж?не та?ы бас?алары. Жер?н?? 27 пайызын ормандар (нег?з?нен ?ыл?ан жапыра?ты, жапыра?ты) алып жатыр. Солт?ст?г? мен би?к жерлер?нде таулы тундра мен орманды тундра басым. Жануарлар д?ниес?н т?лк?, с?леус?н, а?к?с, сусар, б?лан, солт?ст?к б??ысы, а?ти?н, ?оян ??райды. Жа?алауларында ??с базарлары к?п. Норвегия те??здер? балы??а бай. Кен байлы?тарынан тем?р, никель, мыс, молибден, кобальт, к?м?с кентастары белг?л?. 1970 жылы Солт?ст?к те??з?нен м?най мен газ кен орны ашыл?ан.
Тарихы
[??деу | ?айнарын ??деу]Т?уелс?зд?кке 1905 жылы ?ана ?ол жетк?зсе, б??ан дей?нг? 1397—1814 жылдары Дания ?арауына ен?п, кей?нг? 1814—1905 жылдары Швецияны? отары бол?ан.
Саяси ж?йес?
[??деу | ?айнарын ??деу]Норвегия — демократиялы конституциялы? монархия болып табылатын мемлекет. 1991 жылды? 17 ?а?тарынан бер? мемлекет корол? — V Харальд.
1814 жылы ?абылданып, к?птеген рет ?згер?стер мен толы?тыруларды бастан кеш?рген ел конституциясына сай, корольд?? уысына елд?? ?ш бил?г? б?рдей бер?лген.
Министрлер кабинет? Премьер-министр мен 16 министрден ??ралады. ?к?метбасы?а елд?? ат?арушы бил?г? табыстал?ан.
Стортинг аталатын ел парламент?не 169 депутат м?ше бола алады.
Корольд?кте к?ппартиялы? ж?йе мы?тап ?алыптас?ан. Норвегияны? белд? партиялары ?атарына — ?Норвегия ж?мысшылар партиясы?, ?Социалист?к солшылдар партиясы? ж?не ?Орталы? партия? жатады.
Экономикасы
[??деу | ?айнарын ??деу]Норвегияны? экономикасы ж?н?нде алып-?ашпа ??г?мелер к?п. Б??ан себеп — ?лкен м?най ?орына иел?к ете т?ра, корольд?кт?? сырт?ы саяси ойында аса белсенд?л?к танытпауында жатыр. Дегенмен, ?аз?рг? та?да ?Ж? индекс? бойынша Норвегия ?лемн?? е? бай мемлекеттер?н?? ?атарында. 1970 жылдары бастал?ан Солт?ст?к те??з? кен?ш?ндег? м?най мен газ ?нд?р?с? елд? Батыс Еуропа нары?ында?ы е? ?р? м?най шы?арушы мемлекет ?атарына шы?арып, ?лемд?к сауда?а м?най шы?арудан Сауд Арабиясынан кей?нг? 2-ш? орын?а к?тер?п тастады. 2005 жылы ?Ж? 194,7 млрд. А?Ш долларын немесе жан басына ша??анда 42,4 мы? А?Ш долларын ??рап, Норвегияны ?зд?ктер т?збег?ндег? 17 орын?а шы?арса, 2006 жылы корольд?к та?ы да бес саты?а жо?арылап, 12-орын?а к?тер?лд?.
Ел экономикасында?ы нег?зг? сала — м?най мен газ ?нд?р?с?. Алайда елдег? энергия к?з? осы м?найдан алынып отыр деу — жа?са?. ?йткен? Норвегия м?найы т?гел?мен экспорт?а шы?арылады. Ал энергияны олар су к?з?нен алады. Алда?ы уа?ытта о?ан ?этанол? аталатын химиялы? ?осал?ы энергия к?з?н ?осу — жоспарда. Б?л деген???з — ?алды?тарды ?айта ??деу ар?ылы оны бензинге араластырып, таза экологиялы? энергия шы?ару деген с?з. Норвегия ?к?мет? химия технологиясына ?атты м?н беред?.
Дегенмен б?л жерасты байлы?ын иемденем дегенге дей?н Норвегия экономикалы? т?р?ыда ?лкен ?иынды?тарды бастан кеш?рген? белг?л?. ?йткен? XIX ?асыр мен XX ?асыр орта шен?не дей?н елд?? нег?зг? экономикалы? саласы — ауыл, орман ж?не балы? шаруашылы?ы бол?аны белг?л?.
Корольд?к ежелден те??зш?лер ел? саналады. Со?ан орай халы?ты? ?лкен б?л?г? жа?алау?а ?арай ?оныстан?ан. Ертеректе, д?л?рек айт?анда б?зд?? д?у?рд?? 1000 жылдары викингтер аталатын т?ж?рибел? ?ара?шы-те??зш?лер тобы Атлант м?хитын кес?п ?т?п, Жа?а Д?ниен?? ес?г?нен енген. Б?л ерте д?у?рден-а? Норвегия жер?нде те??з шаруашылы?ыны? ке? ?р?с ал?анынан хабар берсе керек. Б??ан елде са?талып ?ал?ан з?ул?м сауда флоты мен жо?ары дамы?ан балы? шаруашылы?ы да д?лел бола алады. Айта кетерл?г? аталмыш флот тасымал?а шы?аратын тауар к?лем? жа?ынан 1997 жылы 6-орынды иеленген.
Балы? шаруашылы?ы елде ертеден-а? жа?сы дамы?ан. 1975 жылы аталмыш шаруашылы?ты дамыту ж?н?нен Норвегия д?ниеж?з? бойынша 5-орынды иеленсе, 1995 жылы 10-орын?а т?ра?та?ан. Корольд?кте балы? шаруашылы?ы саласыны? е? нег?зг?с? — майшаба?. Б?л жа?ынан 1996 жыл?ы есеп бойынша Норвегия е? нег?зг? б?секелес? — ?лыбританиядан ?ш есе к?п, 330 мы? тонна балы? аулап, экспорт?а шы?ар?ан.
Орман шаруашылы?ында да айтарлы?тай жет?ст?ктер бар. ?йткен? Норвегия жер? географиялы? жа?ынан орман шаруашылы?ына ?олайлы. Ел территориясыны? т?рттен б?р б?л?г? орманды ал?ап. Алайда а?аш ?с?м?н?? ?те баяу екен?н ескерет?н болса?, б?л саланы? ел экономикасыны? екп?нд? т?рег?не айналма?анына к?з жетк?зу ?иын?а со?пайды.
Ауыл шаруашылы?ы Норвегия хал?ы ?ш?н ти?мс?з сала, себеб? географиялы? жа?адайларды? ?олайсыз болуы. Мысалы ег?н егуге корольд?кт?? таулы, ?ыратты, ??нарсыз топыра?ты географиясы мен жазы сал?ын, аса мол жауын-шашынды ауа райы да ?олайсыз. 1996 жылы ауыл ж?не орман шаруашылы?ында е?бекке жарамды халы?ты? бар бол?аны 5,2 пайызы ?ана ?ызмет еткен. Ал ауыл шаруашылы?ына б?л?нген жерд?? 3 пайызы ?ана ??дел?п, пайдаланыл?ан. М?най ?нд?р?с? ашыл?ан?а дей?н ел экономикасыны? нег?зг? салаларыны? б?р? бол?анымен, б?г?нде Норвегияда ауыл шаруашылы?ына аса к???л б?л?нбейд?.
Норвегияны? ??деу ?нерк?с?б?нде ал?а ?ойыл?ан салалар — электрометаллургия, радиоэлектроника мен кеме жасау ж?не ж?ндеу ?нерк?с?птер?. Б?л салалар?а жалпы е?бекке жарамды халы?ты? 25 пайызы тартыл?ан. Норвегия сырт?ы саудада Германия, Швеция, ?лыбритания, Дания, Нидерланд, Еуропа ода?ы елдер?мен ж?не А?Ш мемлекеттер?мен ты?ыз байланыс орнат?ан. Экспорт?а шы?аратын нег?зг? ?н?мдер? — м?най мен газ (55 пайыз) ж?не дайын ?н?мдер (36 пайыз). Сондай-а?, импорттайтын тауарлары — дайын ?н?мдер (81,6 пайыз) ж?не ауыл шаруашылы?ы ?н?мдер? (9,1 пайыз).
М?дениет?
[??деу | ?айнарын ??деу]БА?
[??деу | ?айнарын ??деу]- Schibsted медиаконцерн?
Норвегияда?ы е? ?р? газеттерд?? ?атарында к?ндел?кт? ?Верденс ганг? (365 мы? дана), ?Афтенпостен? (250 мы?)[6], ?Дагбладет? (183 мы?)[7] бар, олар сырт?ы саяси материалдарды ке??нен ?сынады. Норвегия жан басына ша??анда?ы мерз?мд? басылымдар саны бойынша ?лемде алды??ы орындарды? б?р?н алады. Норвегиялы? газеттер ода?ы 1998 жылы 152 газетт? б?р?кт?рд?. Басылымдарды? к?пш?л?г?н Консервативт? партия ?олдайды немесе ба?ылайды — 44 басылым, жалпы таралымы 800 мы? дана.
?лтты? а?парат агентт?г? — Норвегия телеграф бюросы — NTB (акционерл?к ?о?ам). 1867 жылы ??рыл?ан. NTB - норвегиялы? газеттер, радио мен телеарналар ?ш?н б?р?нш? жа?алы?тар провайдер?. Норвегияны? мемлекетт?к радио ж?не телехабар таратуын (кабельд?к ж?не коммерциялы? теледидардан бас?а) Норвегиялы? хабар тарату корпорациясы (Norsk Rikskringkasting, NRK) бас?арады, о?ан NRK P1, NRK P2, NRK P3, NRK1, NRK2 ж?не NRK3 радиоарналары к?ред?. Бергендег? коммерциялы? ТВ2 телеарнасы 1992 жылы 5 ?ырк?йекте к?рсет?ле бастады, танымалдылы?ы жа?ынан NRK-мен б?секелес. Одан кей?н TVNorge мен TV3 келед?. Жа?ында фильмдер мен ойын-сауы? ба?дарламаларын к?рсетуге мамандандырыл?ан жа?а норвегиялы? MEtropol телеарнасы ашылды.
FM-диапазонында аналогты? хабар таратудан бас тарту
[??деу | ?айнарын ??деу]Норвегия FM-диапазонында?ы аналогты? хабар таратудан толы?ымен бас тарт?ан ?лемдег? ал?аш?ы ел болды. ?ш?ру 2017 жылды? 11 ?а?тарында басталды. Жоспар бойынша жалпы?лтты? радиостанциялар жыл со?ына дей?н цифрлы? сигнал?а (DAB) ауысуы ти?с; Жерг?л?кт? хабар таратушылар?а б?л процедураны орындау?а бес жыл бер?лед?.
Мерекелер?
[??деу | ?айнарын ??деу]| К?н? | Аты | Норвегиялы? атау | Ескертулер |
|---|---|---|---|
| 1 ?а?тар | Жа?а жыл | Nytt?rsdag | демалыс к?н? |
| 21 ?а?тар | Ханшайым Ингрид Александраны? ту?ан к?н? | HKH Prinsesse Ingrid Alexandras f?dselsdag | |
| 6 а?пан | Саам хал?ыны? к?н? | Samefolkets dag | |
| 21 а?пан | Король Харальдты? ту?ан к?н? | HM Kong Haralds f?dselsdag | |
| ?згер?п отырады | Пасха алдында?ы жексенб? | Palmes?ndag | демалыс к?н? |
| ?згер?п отырады | ?лы бейсенб? | Skj?rtorsdag | демалыс к?н? |
| ?згер?п отырады | ?айырлы ж?ма | Langfredag | демалыс к?н? |
| ?згер?п отырады | Пасханы? б?р?нш? к?н? | 1. p?skedag | демалыс к?н? |
| ?згер?п отырады | Пасханы? 2-ш? к?н? | 2. p?skedag | демалыс к?н? |
| 1 мамыр | ?о?амды? мереке | Offentlig h?ytidsdag | демалыс к?н? |
| 8 мамыр | 1945 жылы босату к?н? | Frigj?ringsdag 1945 | |
| 17 мамыр | Конституция к?н? | Grunnlovsdag | демалыс к?н? |
| ?згеред? | М?с?хт?? к?тер?лу? | Kristi himmelfartsdag | демалыс к?н? |
| ?згеред? | Троицаны? б?р?нш? к?н? | 1. pinsedag | демалыс к?н? |
| ?згеред? | Троицаны? 2-ш? к?н? | 2. pinsedag | демалыс к?н? |
| 7 маусым | 1905 жылы Швециямен ода?ты? ыдыра?ан к?н? | Unionsoppl?sningen 1905 | |
| 4 ш?лде | Соня патшайымны? ту?ан к?н? | HM Dronning Sonjas f?dselsdag | |
| 20 ш?лде | М?рагер ханзада Хоконны? ту?ан к?н? | HKH Kronprins Haakons f?dselsdag | |
| 29 ш?лде | ?улие Олаф патшаны? ?айтыс бол?ан к?н? | Olsok | |
| 19 тамыз | М?рагер ханшайым Метте-Маритт?? ту?ан к?н? | HKH Kronprinsesse Mette-Marits f?dselsdag | |
| 24 желто?сан | Рождество | ||
| 25 желто?сан | Рождествоны? 1-ш? к?н? | 1. juledag | демалыс к?н? |
| 26 желто?сан | Рождествоны? 2-ш? к?н? | 2. juledag | демалыс к?н? |
Спорты
[??деу | ?айнарын ??деу]Норвегия 1900 жылы Париж ойындарынан бастап барлы? Жаз?ы Олимпиада ойындарына ж?не 1924 жыл?ы Шамони ойындарынан бер? барлы? ?ыс?ы Олимпиада ойындарына ?атысты. Жаз?ы ойындарда жалпы саны 150-ге жуы? (оны? ?ш?нде елуден астам алтын) ж?не ?ыс?ы ойындарда ?ш ж?зден астам (оны? ?ш?нде ж?зден астам алтын) медальмен, Олимпиада ойындарыны? жалпы есепт?к к?рсетк?штер?нде, Норвегия жаз?ы ойындарда ?зд?к жиырмалы??а ж?не ?ыс?ы ойындарда ?ш?нш? орын?а табан т?ред?.
Норвегия ек? рет ?ыс?ы Олимпиаданы ?абылдады. 1952 жылы Олимпиада Ослода, ал 1994 жылы Лиллехаммерде ?тт?.
Норвегияда ?лтты? Олимпиада комитеттер? 1900 жылы ??рылды.
?ыс?ы т?рлер? басымыра? дамы?ан. Норвегиялы?тар ша??ы жарысы мен коньки тебу спортында е? к?п медаль же??п алды. Биатлон командасы Ресей мен Германиямен б?рге ?лемдег? е? мы?ты командаларды? б?р?. ?аз?рг? заман?ы е? к?рнект? биатлоншы — биатлоннан ?лемдег? жал?ыз сег?з д?рк?н Олимпиада чемпионы ж?не бас?а жарыстарды? б?рнеше д?рк?н ж?лдегер? Уле-Эйнар Бьорндален. Алайда, ке??нен тарал?ан ойындар хоккей мен футболда бас?аларына орын беред?. Футбол командасыны? е? ?лкен жет?ст?г? — 1998 жылы Францияда ?ткен ?лем чемпионатыны? 1/8 финалына шы?уы. ?лтты? ??рама ойыншыларыны? к?пш?л?г? Англия чемпионатында ойнайды. Норвегия чемпионатында д?ст?рл? т?рде ?Русенборг? (20 д?рк?н чемпион), ?Бранн?, ?Волеренга?, ?Викинг? ж?не бас?алары к?ш бастап т?р. 1990 жылдары ?Русенборг? Чемпиондар Лигасында с?тт? ойнап, 1/4 финал?а дей?н жет?п, 2008 жылы Интертото Кубогын же??п алды. Ата?ты футболшылар — Уле Гуннар Сульшер, Туре Андре Фло, Джон Карью, Йон Арне Риисе, Эрлинг Холанд ж?не т.б.
Норвегиялы? шахматшы Магнус Карлсен 2013 жылдан бер? ?лем чемпионы ж?не тарихта?ы е? жо?ары Эло рейтинг?не ие.
Музыкасы
[??деу | ?айнарын ??деу]Ел аума?ында ж?рг?з?лген археологиялы? ?азбалар норвегиялы? музыканы? ежелг? бастауларын ашады. К?птеген халы? аспаптары скрипка, арфа ж?не флейталарды? ?рт?рл? т?рлер? бар. Норвегияда?ы этникалы? музыка ?те алуан т?рл?. Атап айт?анда, о?ан викинг д?у?р?нде жасал?ан лиро-эпикалы? мотивтер к?ред?.
Норвегиялы? академиялы? музыка Батыс Еуропаны? к?птеген елдер?не ?ара?анда б?ршама кеш дами бастады, б?л Дания?а 400 жылдан астам т?уелд?л?кпен байланысты. XVIII ?асырды? со?ында Линнеман ("норвегиялы? Бахи") композитор-органистер отбасы да???а ие болды. ?лтты? музыка мектеб?н?? нег?з?н ?алаушылар к?б?несе Норвегиялы? романсты жасаушы Хальфдан Хьерульф; импровизатор ж?не виртуозды скрипкашы Уле Булл; Рикард Нурдрок — ?лтты? музыканы насихаттаушы, мемлекетт?к ?н?ранны? авторы. Е? ма?ызды норвегиялы? композиторды норвег романтизм?н?? нег?зг? д?ст?рлер?н сал?ан Эдвард Григ деп атау?а болады. Сонымен ?атар, ?Григтен кей?нг? е? ?р? ?лтты? композитор? деп аталатын Кристиан Синдинг норвегиялы? музыканы? дамуына елеул? ?лес ?осты; Додекафония принциптер?н ?з ж?мысында ?олдан?ан Ф.Вален (Арнольд Шёнбергт?? ш?к?рт?); Альф Хурум, Харальд Северуд ж?не т.б. Композитор мен орындаушы Кетиль Бьёрнстад пен Аксел Кольстадты? отаны.
1970 -ш? жылдарды? ая?ы мен 1980 -ш? жылдарды? басында Норвегияда Kj?tt, De Press, The Aller V?rste!, Blaupunkt сия?ты топтардан т?ратын ?жа?а тол?ын? пайда болды.
Норвегияны? е? танымал музыкалы? тобы — 1983 жылы Осло ?аласында ??рыл?ан a-ha тобы. A-ha — ?жа?а тол?ынны?? со?ында пайда бол?ан синтипоп (электропоп) стил?н?? жетекш? ?жымдарыны? б?р?.
Норвегиялы? электронды музыканы Kygo, R?yksopp, Сусанна Суннфер ж?не т. б. орындаушылар ?сынады.
Америкалы? баспас?з 1994 жылы Норвегияда ?ткен ?ыс?ы Олимпиада ойындарыны? ашылу ж?не жабылу р?с?мдер?не ?атыс?анына, сондай-а? Джеймс Кэмеронны? ?Титаник? фильм?ндег? вокализд? шыр?а?аны ?ш?н танымал опера ?нш?с? Сиссель Ширшебоны ?Норвегияны? ?нш? ??сы? деп атады.
Норвегияда дамы?ан метал-сахнасы бар, ?с?ресе блэк-метал ж?не викинг-метал. Блэк-метал топтарыны? саны к?п, соны? ?ш?нде осы стильд?? нег?з салушылары Норвегиядан бастау алады. Е? ата?тылары: Antestor, Burzum, Darkthrone, Mayhem, Immortal, Dimmu Borgir, Emperor, Gorgoroth, The Kovenant, Satyricon, Storm, Windir. Сонымен ?атар, Норвегияда симфоник-метал мен готик-метал ?те танымал: Theatre of Tragedy, Leaves’ Eyes, Tristania, Sirenia, Mortemia ж?не т. б.
Норвегиялы? джазда?ы е? ма?ызды музыкантты ке? стилистикалы? диапазонда ж?мыс ?стейт?н саксофонист Ян Гарбарект? атау?а болады: фри-джаз, этно-джаз, симфониялы? музыка.
Рой Хан, б?регей бар?ыт дауыс иес? ж?не Kamelot метал тобыны? б?рын?ы вокалис?, ол да Норвегиядан шы??ан. 2014 жылы музыкалы? сыншыларды? назарын джаз композицияларыны? жас орындаушысы Анджелина Джордан аудар?ан болатын.
Б?рнеше стильдерд? б?р?кт?рет?н музыкалы? топтарды? ?ш?нде Katzenjammer атап к?рсетуге болады.
Норвегия ?Eurovision? конкурсында ?ш рет же??ске жетт? (1985, 1995, 2009 жылдар).
?дебиет?
[??деу | ?айнарын ??деу]Норвег ?дебиет? ?з?н?? бай тарихын Норвегиядан ?оныс аударушылар жаса?ан еск? исланд сагаларынан алады. Алайда, Даниямен ода? жасал?аннан кей?н, жазбаша норвег т?л? б?рт?ндеп дат т?л?мен алмастырылды, ал XX ?асырды? басына дей?н норвег жазушылары ?з шы?армаларын даттан ?с ж?з?нде ажыратылмайтын т?лде жасады. Норвегияны? м?дени т?уелс?зд?г? ?ш?н к?рескен Генрик Вергеланн Норвегияны? ?деби т?л?н?? жандануына айтарлы?тай ы?пал етт?. Оны? е?бектер? XIX ?асырды? ек?нш? жартысында?ы ?лы жазушылар?а — Генрик Ибсен мен Бьорнстьерн Бьорнсон?а ?сер етт?.
XIX ?асырды? ая?ында норвегиялы? модернистер ?здер?н д?лелдей бастады. Кнут Хамсун мен Зигбьорн Обстфеллер модернизмн?? к?рнект? ?к?лдер? болды. Модернизм 1960 жылдары дамыды. Осло университет?нде шы?атын ?Профиль? (норв. Profil студентт?к журналы ?р т?рл? ?деби формалармен т?ж?рибе жаса?ан жас авторларды? тобын ?з айналасына жинады. Оларды? к?пш?л?г? кей?ннен норвег ?дебиет?не ?лкен ?лес ?осты: Даг Сульстад, Тур Обрестад, Эльдрид Лунден ж?не бас?алар. Драматург Юн Фоссе де модернизмн?? к?рнект? ?к?л?.
ХХ ?асырды? к?рнект? норвегиялы? жазушыларыны? ?ш?нде Юхан Борген мен Аксель Сандемусен? де атап ?туге болады. Алда?ы мы?жылды?та олар ?те танымал, соны? ?ш?нде Ресейде Ларс Соби Кристенсен, Николай Фробениус ж?не Эрленд Лу.
Норвегиялы? жазушыларды? ?шеу? ?дебиеттен Нобель ж?лдес? алды: 1903 жылы Бьорнстьерне Бьорнсон, 1920 жылы Кнут Гамсун ж?не 1928 жылы Сигрид Унсет.
Норвегия балалар ?дебиет?мен де ?йг?л? болды. 1874 жылы Петер Асбьёрнсен мен Йорген Му норвег фольклорыны? нег?з?нде ?Norske Folkeeventyr? халы? ертег?лер?н?? жина?ын шы?арды, ол ?Норвегиялы? а?айынды Гримм? деген ат?а ие болды. ?аз?рг? заман?ы балалар жазушылары — Анна-Катарина Вестли ж?не норвегиялы? балалар ?дебиет?н?? ?с?п келе жат?ан ж?лдызы Мария Парр б?к?л ?лемде ?лкен танымалдылы??а ие болды.
?леуметт?к саласы
[??деу | ?айнарын ??деу]?арулы к?штер?
[??деу | ?айнарын ??деу]Елд?? ?ор?аныс саласында жаяу ?скер, ?скери-те??з ж?не ?скери-?уе флоттары бар. Ел за?ы бойынша, 19 ж?не 45 жас аралы?ында?ы азаматтар м?ндетт? т?рде 6 айдан 1 жыл?а дей?нг? уа?ыт аралы?ында ?скери ?ызметте болуы шарт. Запаста?ы ?скер саны — 230 мы?. Ал Норвегияны? ?ор?аныс саласына ж?мса?ан со??ы жылда?ы ?аржысы ?Ж?-н?? 1,9% ??ра?ан.
Т?с?н?ктемелер
[??деу | ?айнарын ??деу]Та?ы ?ара?ыз
[??деу | ?айнарын ??деу]Сырт?ы с?лтемелер
[??деу | ?айнарын ??деу]- Балы?шы елд?? базары М?ра?аттал?ан 12 ?ырк?йект?? 2007 жылы.
Дерекк?здер
[??деу | ?айнарын ??деу]- ↑ Statistisk sentralbyr?
- ↑ Arealstatistics for Norway 2019. Kartverket, mapping directory for Norway (2019). Тексер?лд?, 22 наурыз 2019.
- ↑ Population, 2025-08-05 (а?ыл.). Statistics Norway (25 February 2025). Тексер?лд?, 26 а?пан 2025.
- ↑ a b c d Norway. International Monetary Fund.
- ↑ 2022 Human Development Index Ranking (а?ыл.). United Nations Development Programme (13 March 2023). Тексер?лд?, 16 наурыз 2024.
- ↑ Афтенпостен газет?н?? сайты
- ↑ Дагбладет газет?н?? сайты
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
