奥迪Q3限时优惠4.8万元 首付低至3成起【图】
 Premier League | |
| ??рыл?ан жылы | 20 а?пан 1992 |
|---|---|
| Ел |
 Англия |
| Командалар саны | 20 |
| А?ымда | Манчестер Сити (7-ш? титул) |
| ?лтты? кубок: |
Англия Кубогы Футболды? лига Кубогы |
| Халы?аралы? кубок: |
УЕФА Чемпиондар Лигасы УЕФА Еуропа Лигасы УЕФА Конференция лигасы |
| Е? табысты команда |
Манчестер Юнайтед (13 рет) (Премьер-Лига титулдары: 13 Барлы? титулдары: 20) |
| Хабар таратушы арналар |
Sky Sports BT Sport(нег?зг? к?рсет?л?мдер) Sky Sports BBC Sport(?з?нд?лер) |
| Сайты | www.premierleague.com |
| 2024/2025 | |
Премьер-лига (а?ылш. Premier League) — а?ылшын футбол клубтарына арнал?ан к?с?п?ой футбол лигасы (сонымен ?атар б?л лигада Уэльсты? кейб?р клубтары ?атыса алады[1]). Англия футбол лигары ж?йес?ндег? е? жо?ар?ы дивизион болып табылады. Лигада 20 клуб ?нер к?рсетед?. Чемпионат тамыз айынан мамыр айына дей?н ?тед?, ?рб?р команда 38 ойын ?тк?зед?. 2016 жыл?а дей?н Barclays Премьер-лигасы (а?ылш. Barclays Premier League) деп аталып келд?, 2016 жылдан бер? турнирд?? бас демеуш?с? жо?. Англиядан тыс?ары айма?тарда ?А?ылшын Премьер-лигасы? (English Premier League) деген атау жи? ?олданылады.
Турнир 1992 жылды? 20 а?панында ?Футбол ассоциациясыны? Премьер-лигасы? (а?ылш. FA Premier League) деген атаумен ??рылды. М?ндай ?згер?с Б?р?нш? дивизионны? клубтары к?б?рек ?аржы табу ма?сатында 1888 жылы ??рыл?ан Футбол лигасынан кету туралы шеш?м ?абылда?аннан кей?н орнады. Содан бер? Премьер-лига ?лемдег? е? танымал чемпионат?а айналды[2]. Сонымен ?атар ол ?аз?рг? та?да?ы ?лемдег? е? табысты футбол лигасы болып табылады: 2007/08 маусымында?ы клубтарды? т?ры?ты табысы 1,93 млрд фунтты(3,15 млрд доллар) ??рады[3]. ?аз?рг? уа?ытта, УЕФА коэффициенттер кестес? бойынша, Премьер-лига ма?тылы?ы ж?н?нен испанды? ?Ла Лигадан? кей?нг? Еуропада?ы ек?нш? ?лтты? чемпионат болып табылады[4].
Премьер-лига тарихында 50 т?рл? клуб ?нер к?рсетт? (48-? Англиядан ж?не 2-? Уэльстен), алайда оны? 7-? ?ана чемпионды? ата??а ?ол жетк?зд?: ?Манчестер Юнайтед? (13 рет), ?Манчестер Сити? (7 рет), ?Челси? (5 рет), ?Арсенал? (3 рет), ?Блэкберн Роверс? (1 рет), ?Лестер Сити? (1 рет) ж?не Ливерпуль (1 рет). ?аз?рг? уа?ытта ?Манчестер Сити? клубы чемпион болып табылады. Олар 2022/23 маусымында Премьер-лигада?ы ?здер?н?? 7-ш? титулына ?ол жетк?зд?.
Тарихы
[??деу | ?айнарын ??деу]??рылу барысы
[??деу | ?айнарын ??деу]1970-ш? жылдарда?ы а?ылшын клубтарыны? еврокубогтарда?ы жа?сы табыстарына ?арамастан, 1980-ш? жылдарды? со?ына таман а?ылшын футболыны? то?ырауы сез?лд?. Стадиондар нашар жа?дайда болды, футболда б?за?ылы? к?ндел?кт? ?детке айналды, о?ан ?оса 1985 жыл?ы Эйзель трагедиясынан кей?н барлы? а?ылшын клубтары еврокубогтардан шектет?лд?[5].1888 жылдан бер? а?ылшын футболында?ы е? жо?ар?ы дивизионы саналып келген Футбол лигасыны? б?р?нш? дивизионы итальянды? Серия А мен испанды? Ла Лигадан стадион?а келуш?лер саны мен табыс д?режес? бойынша ед?у?р артта ?алып ?ой?ан ед?, осы себептерд?? кес?р?нен кейб?р алды??ы ?атарлы а?ылшын футболшылары шетелге ?нер к?рсетуге кеткен болатын[6].Алайда 1990-шы жылдарды? басында жа?дай жа?сы жа??а ?згере бастады: Англия ??рамасы 1990 жыл?ы ?лем чемпионатында жартылай финал?а дей?н жет?п, с?тт? ойын к?рсетт?; УЕФА а?ылшын клубтарын еврокубогтар?а бесжылды? мерз?мге дей?н ?атыстырма?ан тыйымын 1990 жылы ?айтарып алды.?Хиллсборода?ы? трагедиядан кей?н Тейлорды? Баяндамасы жарияланды, баяндамада футбол стадиондарында?ы ?ау?пс?зд?кт? к?шейту ма?сатында б?рнеше шаралар ?арастырылды — е? алдымен стадиондарда?ы барлы? трибуналарды отыру?а арнал?ан д?режеге к?ш?ру[7].
Телек?рсет?л?мдерден т?сет?н табысты? ма?ызы уа?ыт ?ткен сайын жо?арлай берд?: Футбол лигасы 1986 жыл?ы телек?рсет?л?мдер ?ш?н ек?жылды? ???ы?ын сату кел?с?м?нен 6,3 млн фунт к?лем?нде пайда тапса, 1988 жыл?ы жа?а т?рт жылды? кел?с?мшартты? табыс к?лем? 44 млн фунтты ??рады[8]. 1988 жыл?ы кел?сс?здер болаша?та Лиганы? б?л?ну?н?? ал?аш?ы нышаны болды: он клуб турнирден шы?ып, жеке ?супер-лига? ??ру ойымен Лиганы сескенд?рд?, алайда а?ыр со?ында оларды турнирде ?алу?а к?нд?рд?[9]. Б?ра? стадиондарды? жа?артылуы, келуш?лер саны мен билет сатылымдарынан т?сет?н табыс к?лем?н?? ?су? елд?? алды??ы ?атарлы клубтарыны? футбол?а келген жа?а табыс к?здер?нен к?б?рек пайда табу ?ш?н Футбол лигасынан б?л?ну ойына ?айтадан ?келд?.
??рылуы (1991)
[??деу | ?айнарын ??деу]1990/91 маусымы ая?тал?аннан кей?н табыс к?з?не т?сет?н а?ша к?лем?н ?л?айту ма?сатында жа?а лига к?ру туралы ?сыныс келд?. 1991 жылды? 17 ш?лдес?нде Футбол лигасыны? б?р?нш? дивизионына к?рет?н клубтар Футбол ассоциациясыны? Премьер-лигасы(FA Premier League) деп атал?ан жа?а ?йымны? нег?зг? ?а?идаларын бек?тет?н шарт?а кел?с?м ?олын ?ояды[10]. Жа?адан ??рыл?ан жо?ар?ы дивизион Футбол ассоциациясы мен Футбол лигасынан коммерциялы? т?уелс?зд?к алды, ж?не телетрансляциялар ?ш?н к?рсету ???ы??ын сату мен спонсорлы? келе?с?мдерд? жеке ?з? ж?рг?зе алды. М?ндай ?згер?стер а?ылшын клубтарыны? д?режес?н к?тер?п, оларды? еврокубогтарда с?тт? ?нер к?рсету? мен Еуропаны? алды??ы ?атарлы клубтарын же?уге септ?г?н тиг?зед?, сонымен ?атар ?лемн?? ?зд?к футболшыларын чемпионат?а тарттырады деп саналды. Б?ларды? барлы?ы 1991 жылы м?мк?н емес н?рсе болып к?р?нд?[11].
1992 жылы Б?р?нш? дивизионны? барлы? 22 клубы ресми т?рде Футбол лигасыны? ??рамынан шы?ты, ал сол жылды? 27-ш? маусымында Футбол ассоциациясыны? Премьер-лигасы ??рылды[6]. Б?л 104 жылы бойы ?ызмет еткен ж?не осы кезге дей?н ??рамында т?рт дивизионды иелен?п келген Футбол лигасыны? б?л?ну? ед?. Премьер-лига ??рыл?аннан кей?н Футбол лигасыны? ??рамында ?ш дивизион ?алды. Алайда чемпионат форматы ?згерген жо?: турнирге ?атысушы командалар саны б?рын?ыша Б?р?нш? дивизионда?ыдай болып ?ала берд?(22 команда); Премьер-лига мен жа?а Б?р?нш? дивизион арасында?ы ?жо?арлау мен т?мендеу? ережес? б?рын?ы Б?р?нш? дивизион мен Ек?нш? дивизионны? арасында?ыдай болып ?ала берд?.
Премьер-лиганы? нег?з?н ?ала?ан 22 клуб: ?Арсенал?, ?Астон Вилла?, ?Блэкберн Роверс?, ?Челси?, ?Ковентри Сити?, ?Кристал Пэлас?, ?Эвертон?, ?Ипсвич Таун?, ?Лидс Юнайтед?, ?Ливерпуль?, ?Манчестер Сити?, ?Манчестер Юнайтед?, ?Мидлсбро?, ?Норвич Сити?, ?Ноттингем Форест?, ?Олдем Атлетик?, ?Куинз Парк Рейнджерс?, ?Шеффилд Юнайтед?, ?Шеффилд Уэнсдей?, ?Саутгемптон?, ?Тоттенхэм Хотспур? ж?не ?Уимблдон?.
Дерекк?здер
[??деу | ?айнарын ??деу]- ↑ Uefa give Swansea and Cardiff European assurance (а?ыл.). BBC Sport (21 March 2012).
- ↑ Campbell, Dennis United (versus Liverpool) Nations (а?ыл.). The Observer (6 January 2002).
- ↑ Premier League revenues near ￡2bn (а?ыл.). BBC (4 June 2009).
- ↑ Рейтинг УЕФА для клубных турниров (орыс.). UEFA (2017).
- ↑ 1985: English teams banned after Heysel (а?ыл.). BBC News. Басты дерекк?з?нен м?ра?аттал?ан 15 а?пан 2012.
- ↑ a b A History of The Premier League (а?ыл.). PremierLeague.com. Басты дерекк?з?нен м?ра?аттал?ан 15 а?пан 2012.
- ↑ The Taylor Report (а?ыл.). Footballnetwork.org. Басты дерекк?з?нен м?ра?аттал?ан 15 а?пан 2012.
- ↑ Crawford, Gerry Fact Sheet 8: British Football on Television (а?ыл.). University of Leicester Centre for the Sociology of Sport. Басты дерекк?з?нен м?ра?аттал?ан 15 а?пан 2012.
- ↑ The History Of The Football League (а?ыл.). The Football League. Басты дерекк?з?нен м?ра?аттал?ан 11 с?у?р 2008.
- ↑ In the matter of an agreement between the Football Association Premier League Limited and the Football Association Limited and the Football League Limited and their respective member clubs (а?ыл.). HM Courts Service (2006). Басты дерекк?з?нен м?ра?аттал?ан 27 ?ырк?йек 2007.
- ↑ A history of the Premier League (а?ыл.). PremierLeague.com. Басты дерекк?з?нен м?ра?аттал?ан 15 а?пан 2012.
